MADDE

4. Sınıfta Fen Ve Teknoloji dersinin 2. ünitesi 'Maddeyi tanıyalım' İlk kazanımlarda maddenin ne olduğunu öğrenip sonrasında da maddeleri sınıflandırmaya çalışıyoruz.  Madde mi, cisim mi, malzeme mi eşya mı? Bitmedi.. Mıknatıs tarafından çekilenler çekilmeyenler, suda batanlar yüzenler, su çekenler çekmeyenler, sert olanlar yumuşak olanlar.. bunlar bildiğimiz kavramlar Peki bu madde saydam mı, opak mı yarı saydam mı , esnek mi berk mi , pürüzlü mü pürüzsüz mü.....  Değişik değişik kelimeler.. Ne çok grup var.  Sınıfımıza etrafımızda gördüğümüz bütün maddeleri getirelim ve onları ayıralım en iyisi. Önce sınıfımıza çeşit çeşit boyda kutular getirdik. İçlerini elişi kağıdıyla kapladık. Üst üste, yan yana koyup zımbayla birbirine tutturduk. Çok bölmeli kitaplık gibi oldu. Bölmelerimizin içine maddelerin özelliklerini yazdık. Pürüzlü pürüzsüz gibi. Getirdiğimiz maddeleri özelliklerine uygun bölmelere koyduk.  Teneffüslerde inceleyemeye devam ettik. *** Mıknatısı çeken maddelerle ilgili olarak da ayrıca bu çalışmayı yaptık.  Kavanozun kapağına mıknatıs yapıştırdık.  Dibine de ipin bir ucunu bantladık. Diğer ucunu da ataç taktık. Kavanozun kapağını kapattık . Atacın mıknatısa değmeden ipin havada asılı kaldığını ve mıknatıslanma olayını gördük. *** 2. kazanımda maddenin hallerine geçiyoruz. Katı, sıvı,  gaz  Burda da havanın varlığı ile ilgili aşağıdaki deneyi yaptık.  Bu deneyi yabancı bir blogda görmüştüm. Geçen seneden bu yana baya her yerde yapılır oldu:) Şişeye sirkeli su koyuyoruz. Balonun içine de karbonat.  Karbonatı şişenin içine dökmeden şişeye geçirip bantlıyoruz. Sonra şişenin içinde hava olduğunu söylüyoruz. İspatlamak içinde balonu kaldırıp içindeki karbonatın sirkeli suya dökülmesini sağlıyoruz.  Hava balona dolunca balonun şişmesini sağlıyor.

******  4. kazanımda doğal yapay ve işlenmiş maddeler ile ilgili olarak evden getirdikleri maddeleri fon kartonuna yapıştırdık ve panomuza astık.

*** Madde çiçeğimizde panodaki yerini aldı. *** Madde ünitesi  çok uzun bir ünite ve fazla kazanım var. Sıra geldi 5. kazanıma. Sıcaklığın termometre ile ilgili ölçüldüğünden bahsettik. Sınıfımızdaki termometre ile ölçümler yaptık. Bir tane de yandaki gibi kağıttan bir termometre yaptık.

***

Sıcaklık ölçme ile ilgili hazırladığım kartlar ile eğlenceli vakit geçirdik.  Doğru sonuca mandallarımızı taktık.  Kartlarımızı değişip cevapları kontrol ettik.  0'ın altındaki ölçümlerin eksi ile söylediğini gördük.  Kartları buradan indirip sizde sınıfta uygulayabilirsiniz. *** 5.2 Sıcak ve soğuk maddelerin teması sırasında meydana gelen sıcaklık değişimleri ile ilgili olarak önce bir bardağa sıcak su doldurup sıcaklığını ölçtük. Sonrada sıcak suyun içine buz atıp biraz bekledikten sonra sıcaklığını tekrar ölçtük.  60 dereceden 40 dereceye düştüğünü ve bir ısı alış verişi olduğunu gördük.  ****

Suyu 3 farklı kalıpta dondurup farklı ortamlara koyduk. Hangisinin daha önce eriyeceğine ve gerçekleşen ısı alışverişine baktık. Bu etkinliklerle erime, donma, ısı alışverişi, konulduğu kabın şeklini alma.. gibi bütün kazanımları verebilirsiniz. 

1.) Tabaktaki suyun içine çeşitli malzemeler koyup öyle dondurduk. Mandalina kabuğu, çiçek, yaprak, düğme, boncuk... gibi. Buzluğa koymadan önce tabaktan dışarıya doğru bir ip sarkıtmayı unutmuyoruz. Sonra buz tutmuş tabaklarımızı bahçedeki bir ağaca astık. En son bu tabaklar eridi.

2.) Plastik bardağın içini suyla doldurduk ve içine gene pul boncuk gibi çeşitli malzemeler atıp dondurduk. Bu bardaklarımızı da sınıf ortamında pencerenin önüne koyduk. İçine termometre koyup sıcaklığını ölçtük. Son ders tekrar ölçtüğümüzde sıcaklığın yükseldiğini gözlemledik.

3.) Eldivenin içini su ile doldurup incik boncuk attık. Donan eldivenlerimizi kalorifer peteğinin üzerine koyduk. İlk bu eldivenler eridi. 

Aşağıdaki eldivenler gibi olmasını bekliyordum ama pek beceremedik.:)

****

Bu da yağmur deneyimiz. Görsel bir şov yaptık.

Fotoğraf çekmeyi unutmuşum. Fotoğraf netten alıntıdır.

Su dolu bardağa tıraş köpüğü koyup üstüne gıda boyası dökülerek yapılıyor.

***

Birde aşağıdaki deneyi yapıp bulut oluşturduk.

Bulut oluşturmak için kaynar suyu şişeye koyup üstüne koyduğumuz buz torbası ile ile iyice kapattık. Şişenin içindeki çıkan dumanlar bulut gibi görünüyor. Fotoğrafta tam belli değil.

***

Klasik bozunma etkinliğimizde kağıt yaktık. Isı verilince kağıdın erimediğini gördük.

 

***

 Maddenin halleri panomuz da hep gözümüzün önünde

***

Ve geldik 6. kazanıma saf madde, karışım , suda çözünen çözünmeyen maddeler, çözelti....

Çözelti örneği için sınıfta limonata yaptık. Limonatayı kabuklarını süzmeden servis ederseniz karışım oluyor çözelti olmuyor. Kabuksuz limonatalar çözeltidir. Yani hazır hazır limonatalar çözelti, ev yapımı limonatalar karışıma giriyormuş. Önce rendelenmiş limon kabukları ve şekeri baya bi ovduk. Sonra su ekledik. *** Saf madde karışım farkı içinse sınıfta beraberce makarna salatası yaptık ve yedik.    *** Buda çözünen maddelerin kaybolmadığı deneyi şekerli su karışımını ısıttık.  Su buharlaştı Geriye şeker kaldı . Biraz fazla ısıtmışız.:) *** 7. kazanımda basit karışımları ayırma yöntemleri Karışımları bütün ayırma yöntemlerini sınıfta uygulayarak ayırdık. Bu kısmın fotosu yok.  Ayyy fenalık geldi. :) Madde ünitesini biran önce bitirmeniz dileğiyle...